اثر کل شوری خاک بر رشد گیاهان ناشی از دو عامل فشار اسمزی محلول خاک و نوع یون تشکیل دهنده نمک است. این پژوهش به منظور کسب اطلاعات در مورد واکنش پسته (Pistacia vera L.) به شوری و ترکیب یونی نمک انجام گردید. بر این پایه، تلفیقی از نمک های کلرور و سولفات سدیم به نسبت های مختلف، در دو رقم پسته فندقی و بادامی به کار رفت. عملکرد گیاهان (وزن خشک برگ و ساقه تولید شده در هر گلدان) از طریق آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل و معنی دار بودن و اثر عوامل مختلف با آزمون F و دانکن بررسی شد.تفاوت بین عملکردهای ساقه و برگ ارقام پسته فندقی و بادامی از نظر آماری در سطح یک درصد معنی دار بود، و رقم فندقی مقدار ساقه و برگ و در نتیجه عملکرد کل کمتری تولید کرد. افزایش سطح شوری موجب کاهش رشد گیاه پسته گردید، و میزان عملکرد در نتیجه ازدیاد شوری خاک سیرنزولی طی نمود. هنگامی که عملکرد برگ و ساقه به طور جداگانه اندازه گیری شود، نشان می دهد که برگ دارای حساسیت بیشتری نسبت به شوری می باشد. ازدیاد نسبت سولفات در سطوح مختلف شوری باعث تخفیف اثر زیان بارشوری گردید، به طوری که با شوری صد درصد سولفات سدیم، عملکرد ماده خشک ساقه بیش از 1.5 برابر و عملکرد ماده خشک برگ بیش از 1.7 درصد برابر هنگامی شد که شوری به کار رفته صد درصد از کلرید سدیم تشکیل شده بود. دراین مورد نیز برگ حساس تر از ساقه بوده، و به کاهش درصد کلرید در نمک مصرفی پاسخ مثبت بیشتری داده است.

سطح بزرگی از اراضی کشور تحت تأثیر شوری و ماندابی بوده و این میزان رو به افزایش است. در مناطقی که سفره آب شور و شیرین در مجاورت هم قرار گرفته اند برداشت بی رویه منابع آب‏زیرزمینی موجب افزایش گرادیان آب شور به سمت آب شیرین و گسترش شوری می شود. شرایط مذکور در شوره زار قزوین واقع در جنوب شرقی این دشت وجود داشته و اخیراً  باعث گسترش سطح اراضی شور تا 10000 هکتار شده است. برای پیشگیری از گسترش شوری زهکش حایلی به عمق سه متر در منطقه احداث شده که وظیفه آن پایین انداختن سطح آب زیرزمینی شور و خارج ساختن آن از منطقه می باشد. در این مطالعه به منظور شبیه سازی خاک منطقه با نرم افزار هایدروس دو بعدی (HYDRUS-2D)، پارامترهای هیدرولیکی خاک (رطوبت اشباع خاک، پارامتر مرتبط با عکس مکش در نقطه ورود هوا، پارامتر شکل منحنی مشخصه رطوبتی، هدایت هیدرولیکی اشباع) و انتقال املاح (پخشیدگی طولی و عرضی املاح) با استفاده از روش حل معکوس تخمین زده شد و مدل مورد واسنجی و صحت سنجی قرار گرفت. سپس شاخص های آماری از جمله ME، NRMSE،   و CRM برای بررسی دقت واسنجی مدل محاسبه شد. نتایج این شاخص ها برای پارامترهای هیدرولیکی و انتقال املاح در مرحله واسنجی به ترتیب عبارتند از 114/0، 001/0، 7/0، 0005/0- و 29/0، 067/0، 87/0، 001/0-. میزان این شاخص ها بیانگر دقت مدل در شبیه سازی است. هم چنین تاًثیر ضخامت آبخوان و میزان تبخیر در حل معکوس برای تیمارهای جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و شاخص های آماری محاسبه شده نشان دادند که ضخامت آبخوان و تبخیر در حل معکوس مدل مؤثرند.

پروانه چوبخوار پسته Kermania pistaciella Amsel یکی از آفات مهم پسته می باشد. این پژوهش با هدف بررسی میزان آلودگی ارقام مختلف پسته نسبت به این آفت انجام شد. بررسی های صحرایی در کلکسیون ارقام پسته موجود در سه ایستگاه تحقیقاتی پسته: ایستگاههای شماره ی 1 و 2 رفسنجان و ایستگاه کرمان به ترتیب روی 38، 25 و 29 رقم پسته، طی سال های 1384 تا 1387 انجام شد. برای بررسی میزان آلودگی از هر رقم شش درخت انتخاب شد و از هر درخت 50 خوشه به طور تصادفی هم زمان با برداشت محصول در نیمه دوم شهریور چیده شد. با آماربرداری از خوشه های آلوده و سالم پسته، میزان آلودگی تعیین گردید. براساس نتایج این پژوهش، در ایستگاه شماره ی یک، رقم ایتالیایی ریز بیشترین آلودگی و رقم لک سی ریزی کمترین آلودگی به این آفت را داشتتند. در ایستگاه شماره ی 2 رقم های شستی و خنجری دامغان به ترتیب بیشترین و کمترین آلودگی را نشان دادند، اما میزان آلودگی چهار رقم تجاری (اوحدی، احمدآقایی، کله قوچی و اکبری) اختلاف معنی دار نداشتند. در ایستگاه کرمان، بیشترین آلودگی در رقم کریم آبادی و کمترین آلودگی در رقم هراتی به دست آمد. اوج ظهور حشرات کامل K. pistaciella از مرحله گرده افشانی تا زمان تشکیل میوه های پسته به دست آمد. اطلاعات حاصل از این پژوهش می تواند در مدیریت کنترل پروانه چوبخوار پسته قابل استفاده باشد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی اثر شوری بر روی عملکرد کمی، جذب و انتقال برخی عناصر اصلی غذایی، آزمایش مزرعه ای در شرایط جنوب خراسان در دو سال زراعی 79-1377 در مجتمع باغات پسته گناباد انجام شد. در این آزمایش مزرعه ای در سال 1378 اثر انتخابی دو رقم (پیوندک) بادامی (سفید) و فندقی (اوحدی) در تجمع املاک بر روی پایه مقاوم بادامی ریز در شرایط آب و خاک شور، در دو واحد پسته کاری با شوری متفاوت آب آبیاری (7.45 و 11 دسی زیمنس بر متر) و عملکرد کمی در سال های 1378 و 1379 بررسی گردید. اجرای آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با تکرار نمونه گیری بود. تجمع یون Na+ در بافت برگ فندقی به طور بسیار معنی دار از بادامی بیشتر بود. کاتیون های Ca2+، Mg2+ و به ویژه Na+ و نیز آنیون Cl- بیشتر از حد معمول در بافت برگ تجمع یافت. نتایج تجزیه آماری به صورت تجزیه مرکب در دو واحد و دو سال نشان داد که دو رقم از نظر عملکرد کمی در سطح 1% تفاوت آماری داشته و محصول بادامی از فندقی بیشتر است. با توجه به تجمع بیشتر یون ها به ویژه سدیم در برگ فندقی و بروز علایم کلروز و خشک شدن حاشیه ای برگ به نظر می رسد که کاهش محصول این رقم در رابطه با ذخیره بالاتر املاح و حساسیت بیشتر به شوری می باشد.

به منظور بررسی تحمل به شوری لاین های امید بخش سورگوم علوفه ای داخلی این آزمایش در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای انجام گردید. در مرحله جوانه زنی تیمارهای آزمایش شامل سطوح شوری 5، 10، 15، 20، 25 و 30 دسی زیمنس بر متر و یک تیمار آب مقطر به عنوان شاهد و ارقام شامل KFS1، KFS2، KFS3، KFS4، MFS1، MFS2 و LFS56 بودند. در آزمایش مزرعه ای نیز ارقام فوق در دو شرایط تنش شوری (با آب 11 dS/m) و بدون تنش شوری (با آب 2dS/m) طی سال های 83 و 84 کشت گردیدند. نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی با افزایش شوری محیط کشت، T50 مدت زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی) افزایش یافت. همچنین بدون در نظر گرفتن نوع رقم، آستانه تحمل در مرحله جوانه زنی 8.37 dS/m با شیب 1.64 درصد برآورد گردید. در شرایط مزرعه ای و غیرشور بیشترین عملکرد تر را رقم KFS2 با متوسط 25/77 تن در هکتار تولید کرد و پس از آن رقمهای KFS3 و KFS4  بیشترین عملکردها را داشتند. در شرایط تنش شوری بالاترین عملکرد تر مربوط به رقم KFS3 با متوسط 63/55 تن در هکتار بود. در این شرایط رقم KFS2 بطور متوسط 44/49 تن در هکتار تولید کرد. بر اساس شاخص حساسیت و تحمل به تنش ارقام KFS3 و KFS2 را می توان از لحاظ پایداری عملکرد ارقام مناسبی دانست.

در ایران عمده اراضی زیرکشت پسته در حاشیه کویر قرار دارد و یکی از مشکلات عمده این اراضی شوری خاک و آب آبیاری است که رشد و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق اثرات شوری روی خصوصیات رشدی و مقدار عناصر معدنی دانهال های 10 رقم پسته (اکبری، احمدآقایی، کله قوچی، فندقی، بادامی، ابراهیمی، سیف الدینی و ژنوتیپ های G1، G2 و G3) به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مطالعه شد. عامل اصلی مقادیرشوری آب آبیاری (0.6، 15 و 30 دسی زیمنس بر متر) با استفاده از نمک کلرور سدیم و عامل فرعی ارقام پسته بود. بذور پس از جوانه زنی در آزمایشگاه به داخل گلدان در گلخانه منتقل شدند و بعد از مرحله سه برگی، تیمارهای شوری به مدت چهارماه اعمال گردید. نتایج نشان داد با افزایش شوری وزن خشک ساقه و ریشه، طول نهال، وزن خشک برگ، تعداد برگ، سطح برگ و قطر نهال کاهش داشت. با افزایش شوری، میزان عناصر سدیم و کلسیم در ریشه، ساقه و برگ افزایش و نسبت پتاسیم به سدیم در این اندام ها کاهش یافت. ارقام فندقی و کله قوچی بیشترین و ژنوتیپ های G1 و G3 دارای کمترین میزان سدیم برگ بودند. ژنوتیپ G2 بیشترین میزان (3 درصد) و رقم کله قوچی کمترین میزان (1.4 درصد) پتاسیم برگ را دارا بودند. به طورکلی ژنوتیپ های محلی پسته (G1، G2 و G3) جذب و انتقال سدیم کمتری را به برگ انجام دادند، به طوریکه ژنوتیپ G3 دارای بیشترین سدیم ریشه و کمترین سدیم ساقه و برگ بود. ژنوتیپ G2 و رقم احمدآقایی به ترتیب با مقادیر 7.8 و 6.3 بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و رقم کله قوچی کمترین نسبت (3.9) را داشت. به نظر می رسد ارقام کله قوچی، فندقی و اکبری در مراحل اولیه رشد نسبتا حساس و ژنوتیپ های G1، G2 و G3 و رقم احمدآقایی نسبتا متحمل به شوری باشند. ارقام بادامی، ابراهیمی و سیف الدینی از نظر تحمل به شوری در حد متوسط بودند.

در آزمایش گلدانی 1 اثرات شوری آب آبیاری 5/0 تا 16 دسی زیمنس بر متر حاصل از کلرور سدیم بر شاخص های رشد نهال های بذری هفت رقم پسته از  Pistacia vera L.و نیز در مورد نهال های بذری بنه (P.mutica) بررسی شد. این آزمایش بصورت اسپلیت پلات با طرح پایهRCBD  انجام شد. آزمایش گلدانی شماره 2 در مورد نهال های بذری همان ارقام با شوری های آب آبیاری 5/0 تا 5/16 دسی زیمنس بر متر و با سه نوع نمک کلرور سدیم، کلرور کلسیم و کلرورمنیزیم  با نسبت های (5:1:1)Na:Ca:Mg ، (1:5:1) Na:Ca:Mg و (1:1:5) Na:Ca:Mg بصورت سه طرح اسپلیت پلات جداگانه با طرح پایه RCBD انجام شد. با توجه به نتایجی که از آزمایش های 1 و 2 بدست آمد، سه رقم ممتاز، اوحدی و بادامی ریز با مقاومت های متفاوت به شوری انتخاب و آزمایش گلدانی شماره 3 بصورت آزمایش 2 انجام شد. از نظر وزن خشک کل بین سطوح شوری در آزمایش 1 تفاوت قابل توجهی وجود داشت. در آزمایش 2 در حالتی که نمک غالب کلرور سدیم بود، از نظر شاخص های رشد از جمله  وزن خشک کل بین سطوح متفاوت شوری تفاوت های قابل توجهی وجود داشت. در شرایطی که نمک های غالب کلرور کلسیم و کلرور منیزیم بود نیز از نظر ویژگی های مورد نظر بین سطوح شوری تفاوت های چشمگیر ولی با تغییراتی نسبت به کلرور سدیم ملاحظه گردید. نتایج آزمایش 3 در رابطه با غلظت و نوع نمک ها مشابه آزمایش های 1 و 2 بود ولی مقاومت ارقام به شوری نسبت به آزمایش های قبلی متفاوت بود. با مقایسه میانگین وزن خشک کل هر رقم در سطوح متفاوت شوری نسبت به شاهد بویژه در شرایط شوری حاصل از کلرور سدیم در آزمایش های 1 و 2 بادامی ریز به شوری مقاوم، ممتاز و اوحدی نسبتا حساس تشخیص داده شد. در حالی که در آزمایش 3 با تغییر منبع تهیه بذر در مقایسه با آزمایش های 1 و 2 افزایش در مقاومت اوحدی و کاهش در مقاومت بادامی ریز ملاحظه گردید. با توجه به نتایج سایر تحقیقات گزینش پایه های مقاوم به شوری را از بین توده های بذری بادامی ریز توصیه می نماییم.